Kınalıada

Merkez

Diğer dört büyük adanın aksine Kınalıada’da fayton yok. Adanın yerleşim olmayan batı kısmını keşfetmek isteyenler yürümeli ya da bisiklete binmeli. Yerel halk atların yokluğundan memnun olduklarını söylüyorlar çünkü ada böylelikle diğerlerinden daha hoş kokuyor. Her halükarda ada oldukça küçük ve her yer birbirine kısa bir yürüyüş mesafesinde.

Rum Ortodoks Kilisesi

Sahil yolunda kısa bir mesafede Çınarlı Köşk Sokağında Rum Ortodoks kilisesi var. Kilise 1886’da kurulmuş ve Tanrı’nın Kutsal Anasının Doğumuna (Genissa Panagia Theotokou) ithaf edilmiş. Kilise üç geçitli bir bazilika şeklinde ve güneyindeki avludan girilen bir narteksi var. Narteks’te Bakire Meryem’in doğumunu simgeleyen gümüşle kaplı bir ikona var. Kilisenin orta kısmını mabetten ayıran ikona duvarında (iconostasis) gümüşle kaplı başka ikonalar da bulunuyor. Kilise 7-8 Ekimde panigiri, Bakire’nin doğumu yortusunu kutluyor.

Surp Lusavoric Ermeni Kilisesi

Ermeni Gregoryen Kilisesi sahil yolundan içeride üçüncü sıradaki Narçiçeği Sokağı’ndadır. Bu adalarda kurulan ilk ve tek Ermeni Gregoryen kilisesidir. Kilise 1857’de kurulmuş ve Surp Krikor Lusavoriç, Aydınlatan Aziz Gregory’ye ithaf edilmiştir. Kilise bugünkü halini 1988’de yeniden inşa edildikten sonra almıştır.

Mihrab perdesi Trabzon’daki Aziz Auxent Ermeni Kilisesi’nden alınmıştır. Mihrabın arkasında Bakire Meryem ve İsa’yı gösteren bir resim vardır. Mihrabın sağında ve solunda da iki resim vardır. Soldaki Ermeni Gregoryen Kilisesi’nin kurucusu Aydınlatan Aziz Gregory’yi, sağdaki de 4. yy.’ın yarısında Ermeni Gregoryen Kilisesi Patriği olan Aziz Nerses’i tasvir eder. Sağ taraftaki sunak, elinde Ermenistan Etchmiadzin’de inşa ettiği katedralin bir modelini tutan Aziz Gregory’yi gösterir ve ona adanmıştır. Kilisenin orta kısmının duvarlarında ortaçağ Ermeni tarzında taş oymacılığının güzel eserlerini içeren panolar bulunmaktadır. Panolardan biri 1909 ve 1913 yılları arasında Kınalı’da bir yazlığı olan ünlü Ermeni bestecisi Gomidas’a adanmıştır.

Cami

Kınalıada Cami sahilde iskelenin güneyindedir. Cami 1956’da Mimar Başar Acarlı tarafından modern soyut biçimde inşa edilmiştir

Köşkler, Konaklar:

Diğer dört büyük adada da olduğu gibi Kınalıada’da da bazıları Osmanlı döneminden kalan pek çok güzel köşk, konak, ve yalı var. Bunların çoğu vapur iskelesinin sağına doğru sahil yolu üzerinde ve İskele Caddesi’nin yan sokaklarında bulunuyor. Aşağıda bu mekanların ilginç ve etkileyici örneklerinin bir listesi var. Bazılarının yanında parantez içinde geçmişteki ya da şimdiki sahiplerinin adları ve eğer biliniyorsa eski evlerin inşa edilme tarihleri bulunuyor.

Ali Boran Meydanı:

# 11, 13, Sirakyan İkiz Evleri (Deniz kıyısında, iskelenin yanındaki bu evler köy manzaralı eski kartpostallarda görülebilir,) 20. yy. başlarında İzkon Sirakyan yaptırmıştır.

Alsancak Caddesi:

# 11, Papazyan Yalısı (on dokuzuncu yüzyıl; 1917-20 yılları arasında) Dr. Dıran Paşa Papazyan General Wrangel’in Beyaz Rus ordusunun askerleri için hastane olarak kullanmıştır.

Akasya Caddesi:

# 11, Derunyan Evi I (19. yy.; 1916-17 yılları arasında) Nersesyan Ermeni Okulu olarak kullanılmıştır.

# 35, Acemyan Evi (1907); eski Otel Şahap (Chahab), konukları arasında Yahya Kemal Beyatlı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Riza Tevfik, Halide Edip Adıvar, Refik Halid Karay, ve Nazım Hikmet gibi yazarlar vardır

(Eski Yarbaşı Sokagı; Akasya Caddesi’nin devamı):

# 1, Taşcıyan Köşkü (19. yy. sonlarında) Proti Oteli’nin sahibi bankacı Sarkis Taşcıyan yaptırmıştır.

Fazıl Ahmet Aykaç Caddesi

# 23, Ağası Evi II (19. yy. sonlarında) Topkapı Sarayı’nın en büyük kuyumcusu Ağas Ajderhanyan yaptırmış; Ermeni besteci Gomidas 1909-13 yılları arasında, şair ve yazar Fazıl Ahmet Aykaç 1923-28 yılları arasında burada oturmuştur.

# 37, Apraham Ağa Evi (19. yy. ortaları)

# 57, Görey Köşkü, şimdiki adıyla Poyrazlı Köşkü ünlü grafik sanatçısı Ihap Hulusi Görey tarafından yaptırılmıştır.

Manastır Tepesi

Dönüşüm Manastırı

Dönüşüm Manastırı, Manastır Tepesi’nin üstündedir. Bu manastır aynı isimdeki Bizans manastırının yerine kurulmuştur. Bu manastırın bazı mimari kısımları katholikon yani keşiş manastırının içine yerleştirilmiştir, diğerleri ise araziye yayılmış durumdadır. Türklerin fethinden sonra manastır yıkılmaya başlamış ama sonra 1722’de İstanbul’da iş yapan Sakızadalı bir grup zengin Yunanlı tüccar tamamen onarımını üstlenmiştir. Bu tüccarlar Bizans katholikonunun yerine yeni bir kilise inşa ettirmiş ve yanına Aziz Paraskevi’ye adanmış bir şapel eklemişlerdir. İconostasis ve piskoposluk tahtı ağaç oymacılığının güzel eserlerindendir. Özgün katholikondaki Bizans ikonları İstanbul’da Rum Ortodoks Patrikhanesi’nde korunmaktadır. Şimdiki kilisenin ikonları Rus yapımıdır ve 1723’te Patrik III. Jeremias’a Çar Büyük Petro tarafından yollanmıştır.

Plajlar

Adanın çevresinde çakıl taşlı kumsallar var; merkezde, iskelenin iki yanında da uzanıyor. Adanın kuzey kıyısında, Kınalıada Su Sporları Kulübü’nde ve güney kıyısında, Teos kumsalında yüzme havuzları bulunmaktadır. Köyün dışında da sahil boyunca kumsallar ve kıyı lokantaları mevcut ve bazılarına iskeleden kalkan teknelerle ulaşmak mümkün. Güney sahilindeki kumsallardan birinin arkasında Aziz Fontini’ye adanmış bir ayazma, kutsal pınar vardır.